در هر زمان و مکانی برای انجام یک کار، جان نیروی انسانی مهم ترین فاکتور قابل توجه هست که تنها با حفظ و رعایت نکات مربوط به اچ اس ای (HSE) خواهد بود. شاید قوانین مربوط در این حوزه در ابتدای امر ساده بنظر برسند اما بسیار حائز اهمیت هستند. در این مقاله سعی داریم به زبان ساده با مبحث بهداشت و ایمنی کار آشنا شویم.

با ما همراه باشید...

HSE چیست ؟ و تاریخچه ی آن

1- HSE چیست ؟

HSE از حروف اول کلمات Healt (سلامت) ، safety (ایمنی) ، Enviroment (محیط زیست) تکیل شده است .

به طور کلی HSE شامل قوانین ، مقررات و فرآیندهایی که جهت ایمنی کارگران و پیمانکاران در محیط کار ، آتش نشانی ، حفاظت از محیط زیست و همچنین حفاظت از محیط پیرامون در برابر خطر است .

یک محیط کاری ایمن ، بدون خطرات و حوادث با استفاده از سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی (HSE) میتوانددر سراسر کشور پیاده سازی شود؛ چیزی که در این رابطه بسیار حائز اهمیت است ،آموزش کارکنان در مورد بهداشت و ایمنی مطابق با استانداردهای HSE است.

بهداشت کار یا مهندسی بهداشت در ساختار اچ اس ای شامل دانش زیر می باشد :

پیش بینی
تشخیص
ارزیابی
کنترل خطرهای بهداشتی در محیط کار

این دانش ارزشمند ریشه در بسیاری از علوم مانند شیمی، فیزیک، مهندسی، ریاضیات، پزشکی، فیزیولوژی، آمار و نیز علوم انسانی دارد.

هدف از ایجاد دانش HSE تأمین، نگهداری و بالا بردن سلامت و تندرستی کارگران و در نهایت، ایمن نگهداشتن جامعه است.

1-1 سلامت شغلی (Occupational Health) :

بررسی تندرستی، ارتباط آن با کار و محیط کار را سلامت شغلی می گوییم.

در ابتدا سلامت شغلی، به آسیب ها یا بیماری های شغلی محدود می شد که
به کار، شرایط کار یا محیط کار نسبت داده می شدند اما به تدریج، بررسی های انجام شده مشخص کرد که
سه عامل یاد شده از جمله عوامل کمک کننده به بروز بیماری های غیر شغلی نیز هستند و
از این رو، دامنه سلامت شغلی گسترش یافت .

برای رسیدن به اهداف زیر بررسی سلامت شغلی در هر حرفه ای بسیار ضروری می باشد:

تأمین، حفاظت و بالا بردن سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی کارکنان
پیشگیری از بیماری ها و آسیب های ناشی از کار
حفاظت کارکنان در برابر عواملی که برای تندرستی زیان آور هستند
به کارگیری فرد در کاری که از لحاظ فیزیولوژیک و روانی توانایی انجام آن را دارد
همخوانی کار با فرد و در صورت نبود امکان، همخوانی فرد با کار

1-2 سازمان های بین المللی فعال در زمینه بهداشت حرفه ای :

در تمام دنیا و در تمامی مشاغل بحث بهداشت حرفه ای و HSE بسیار مورد توجه می باشد و
سازمان ها، انجمن ها و مراکز متعددی را درگیر خود کرده است که
از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

(ILO) سازمان بین المللی کار
(WHO) سازمان بهداشت جهانی
(OSHA) سازمان های بهداشت و ایمنی صنعتی
(NIOSH) مرکز پژوهش های ملی بهداشت و ایمنی شغلی
(NFPA) انجمن ملی حفاظت در برابر آتش سوزی

2- نقش مهم اچ اس ای (HSE) در صنعت :

در بحث بهداشت و ایمنی کار، همه ما اعتقاد داریم که کارگران حق دارند در محل کار خود به طور کاملا ایمن فعالیت داشته باشند و
با امنیت کامل و در سلامت به خانه بازگردند.

به همین دلیل هدف اصلی استانداردسازی محیط کار، جلوگیری از مرگ ناشی از کار، صدمات و ایمنی کامل کارگران است.

با دادن اطمینان به کارفرمایان برای مدیریت صحیح خطرات احتمالی، می توان بهره وری را تقویت نمود، از اقتصاد حمایت کرد و جامعه عادلانه تری ساخت. اچ اس ای همان راهکار مدرن امروزی است که برای تحقق این اهداف به کارگران کمک می کند تا بیاموزند چگونه می توانند در محیط کار و زندگی ایمن و سالم بمانند.

دنیای کار دائما در حال تغییر و تحول است. ما می توانیم از علم و آگاهی برای درک و تسلط بر این تغییرات استفاده کنیم و این دانش به ما کمک خواهد کرد بتوانیم به راحتی بر نارسایی ها غلبه کنیم و امن ترین و بهترین مکان ها را برای کار و تجارت به کارفرمایان و کارگران هدیه دهیم.

3- تاریخچه ی HSE :

بحث بهداشت و ایمنی محیط زیست از زمان انقلاب صنعتی مطرح شد در آن زمان کارگران بسیاری به دلیل شرتیط کاری نامناسب بر اثر حادثه ، بیماری و … جان خود را از دست میدادند .

همپنین در آن زمان ارتباط بین بیماری وقوع حادثه کشف گردید ور در سال 1970 میلادی قانونی جهت حمایت کارگران و کارمندان تصویب شد تحت این عنوان که کارفرما مکلف است ، تمام خطرات ناشی از کار را برای کارگران خود شرح داده تا آن ها بدانند در چه محیطی کار میکنند .

4- مهم ترین وظایف مهندس HSE (بهداشت حرفه ای) :

جهت دستیابی به شرایط ایده آل و رفع مشکلات موجود در محیط های کاری، ابتدا باید عوامل زیان آور توسط فردی دانش آموخته که از او با عنوان مهندس بهداشت حرفه ای یاد می شود شناسایی شود.

این عوامل شامل موارد زیر می شوند:

فیزیکی
شیمیایی
بیماری ها
حوادث

وظیفه اصلی یک مهندس HSE چیزی جز این نیست که
در درجه اول، با اولویت قرار دادن ایمنی در محیط های کاری و با پیشگیری و به حداقل رساندن جراحات و عوارض شغلی، این گونه دردها و رنج ها را کاهش داده و
برای هر چه بهتر کردن وضعیت کارگران زحمتکش تلاش کند.

از دیگر وظایف مهندس بهداشت حرفه ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:

بازرسی فنی محیط کار
اندازه گیری و ازریابی عوامل زیان آور فیزیکی و شیمیایی، ارگونومیک و زیست شناسی محیط کار
بررسی روش های متداول کار در کارگاه ها و ارایه روش بهینه
پیشگیری از بیماری ها و حوادث شغلی در همه حرفه ها
بررسی وسیله های حفاظت فردی و راهنمایی در چگونگی استفاده از آن ها
تشکیل پرونده پزشکی پرسنل و بررسی وضعیت سلامتی آن ها

5- موارد کاربرد اچ اس ای در صنایع مختلف :

با توجه به اصل ماده 85 قانون کار، برای حفظ نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل هایی الزامی است که شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آن ها را تدوین می کنند و هدف آن جهت جلوگیری از بیماری های حرفه ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار است.

این قانون را برای کلیه کارگاه ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان تعریف کرده اند که تبصره ای نیز دارد که بر اساس آن کارگاه های خانوادگی نیز مشمول تمام مقررات این اصل بوده و
مکلف به رعایت اصول ایمنی و بهداشت کار می باشند.

هم چنین با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از نیروی کار در بخش بهداشت و درمان مشغول ارائه خدمات می باشند طبق دستور العملی باید مراکز بهداشتی درمانی که دارای حداقل 25 شاغل باشند، رئیس یا مدیر مرکز بهداشتی درمانی کمیته ای به نام کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار تشکیل دهد .

6- مفاهیم مهم در اچ اس ای :

در حوزه ایمنی صنعتی واژگان انگلیسی مهمی به کار می روند که باید با مفهوم آن ها آشنا باشیم.

1-6 تعریف HAZARD :

HAZARD یا خطر یا مخاطره یعنی هر موضوعی که پتانسیل آسیب رسانی به انسان، سرمایه، محیط زیست و اعتبار را داشته باشد.

به عنوان مثال اختلاف سطح یک HAZARD محسوب می شود زیرا پتانسیل آسیب رسانی را دارد.

2-6 تعریف DANGER :

DANGER به معنای قرار گرفتن در معرض یک خطر می باشد.

3-6 تعریف SAFETY :

SAFETY یعنی درجه یا میزان دوری از خطر

4-6 تعریف INCIDENT :

رویداد یا وقایع ناخواسته (INCIDENT) به گروهی از وقایع اطلاق میشه که فرایندهای کاری رو مختل می کنند.

INCIDENT به دو دسته تقسیم بندی می شود:

ACCIDENT: زمانی که رویدادها (INCIDENT) پیامدهای نامطلوبی به همراه داشته باشند.
NEARMISS: زمانی که رویدادها (INCIDENT) پیامدهای نامطلوبی به همراه نداشته باشند و
اصطلاحاً به خیر بگذرند.

5-6 انواع شرایط :

انواع شرایط به شرح زیر دسته بندی می شوند:

عادی: شرایطی که برنامه ریزی شده و تحت کنترل است و افراد کارهای روزمره خود را انجام می دهند.
غیرعادی: شرایطی که برنامه ریزی شده و تحت کنترل است ولی یک کار غیر روتین انجام می شود.
اضطراری: وضعیت ناگواری که اثر آن بعد از وقوع یک حادثه هنوز ماندگار است و
نیازمند یک اقدام آنی می باشد.
بحرانی: شرایط بحرانی زمانی اتفاق میفتد که
میزان نیازهای ما برای کنترل حادثه نسبت به منابعی که در دسترس داریم بیشتر است.

نکته ای که اینجا قابل ذکر است این می باشد که در شرایط اضطراری میزان نیازهای ما در سازمان با میزان منابع برابری می کند.

فجایع (DISASTER): فاجعه زمانی اتفاق میفتد که مجبور هستیم جان تعداد کمی از انسان ها رو برای نجات جان تعداد بیشتری از انسان ها به خطر بیندازیم.

شرح مباحث HSE :

HSE ، موضوعات بهداشت ، ایمنی و محیط زیست را در هر پروژه ای تحت کنترل خود در می آورد هرکدام از مباحث HSE شامل مواد متعدد است.

سلامت، ایمنی و سیستم مدیریت محیط زیست HSE :

HSE-MS (سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست) یک چارچوب جامع است که سازمان ها را قادر می سازد تا به طور موثر خطرات بهداشتی و زیست محیطی را در عملیات خود مدیریت کنند. این یک رویکرد ساختاریافته برای شناسایی خطرات بالقوه، ارزیابی خطرات، و اجرای اقدامات کنترلی برای به حداقل رساندن تأثیر بر رفاه کارکنان و محیط زیست ارائه می دهد.

مزایای اجرای HSE-MS :

پیاده سازی HSE-MS مزایای زیادی برای سازمان ها به همراه دارد. به کاهش حوادث و بیماری های شغلی، افزایش روحیه و بهره وری کارکنان، اطمینان از رعایت الزامات نظارتی و حفاظت از محیط زیست کمک می کند. با اولویت دادن به سلامت و ایمنی، شرکت ها می توانند شهرت مثبتی ایجاد کنند و عملیات پایدار را حفظ کنند.

عناصر کلیدی یک HSE-MS :

1- سیاست و تعهد :

اساس یک HSE-MS موثر در ایجاد یک خط مشی قوی است که تعهد سازمان به سلامت و ایمنی محیطی را منعکس می کند. این خط مشی باید اهداف، مسئولیت ها و مسئولیت های همه ذینفعان را به وضوح ترسیم کند و نشان دهنده تعهد مدیریت ارشد به بهبود مستمر باشد.

2- برنامه ریزی :

مرحله برنامه ریزی شامل انجام ارزیابی ریسک، تعیین اهداف و توسعه برنامه های اقدام برای کاهش خطرات شناسایی شده است. این شامل تعریف فرآیندها، تخصیص منابع و ایجاد شاخص های عملکرد برای نظارت بر پیشرفت در جهت دستیابی به اهداف ایمنی و بهداشت است.

3- اجرا و بهره برداری :

در مرحله اجرا، سازمان با اجرای فرآیندها و رویه های تعریف شده، برنامه ها را به مرحله اجرا در می آورد. این شامل ارتباطات مؤثر، آموزش کارکنان و اطمینان از وجود منابع و کنترل های لازم است. بازرسی ها و ممیزی های منظم برای تأیید انطباق و شناسایی زمینه های بهبود انجام می شود.

4- نظارت و ارزیابی :

نظارت و ارزیابی نقش مهمی در ارزیابی اثربخشی HSE-MS اجرا شده ایفا می کند. این شامل اندازه گیری شاخص های کلیدی عملکرد، انجام ممیزی داخلی، و تجزیه و تحلیل داده ها برای شناسایی روندها و زمینه های عدم انطباق است. بررسی های منظم سازمان ها را قادر می سازد تا تصمیمات آگاهانه گرفته و اقدامات اصلاحی را اجرا کنند.

5- بررسی مدیریت :

بررسی مدیریت شامل ارزیابی دوره ای HSE-MS توسط مدیریت ارشد برای اطمینان از تناسب، کفایت و اثربخشی مداوم آن است. این بررسی فرصتی برای ارزیابی پیشرفت، رسیدگی به خطرات در حال ظهور و شناسایی فرصت‌های بهبود فراهم می‌کند. همچنین نشان دهنده تعهد رهبری به حفظ یک محل کار ایمن و مسئولیت پذیر از نظر زیست محیطی است.

نقش کارکنان در HSE-MS :

کارکنان نقش حیاتی در موفقیت HSE-MS دارند. آنها مسئول پیروی از روش های ایمنی، گزارش خطرات و مشارکت فعال در برنامه های آموزشی هستند. با پرورش فرهنگ ایمنی و توانمندسازی کارکنان برای مالکیت سلامت و رفاه خود، سازمان ها می توانند یک فرهنگ ایمنی پایدار ایجاد کنند.

چالش‌های پیاده‌سازی HSE-MS :

پیاده سازی HSE-MS می تواند چندین چالش را برای سازمان ها ایجاد کند. مقاومت در برابر تغییر، کمبود منابع و مشارکت ناکافی کارکنان از موانع رایج هستند. غلبه بر این چالش ها مستلزم رهبری قوی، ارتباطات موثر و رویکردی فعال برای رفع نگرانی ها و تضمین اجرای موفقیت آمیز سیستم است.

بهترین روش ها برای اجرای موثر HSE-MS :

برای دستیابی به اجرای موثر HSE-MS، سازمان ها می توانند بهترین شیوه ها را دنبال کنند:

1- پشتیبانی رهبری و مدیریت :

رهبری قوی و پشتیبانی مدیریتی برای اجرای HSE-MS بسیار مهم است. رهبران باید اهمیت سلامت و ایمنی محیط زیست را به اشتراک بگذارند، منابع را تخصیص دهند و فعالانه در توسعه و نظارت سیستم مشارکت کنند.

2- آموزش و مشارکت کارکنان :

ارائه برنامه های آموزشی جامع و مشارکت دادن کارکنان در این فرآیند باعث ایجاد یک محیط کاری آگاهانه از ایمنی می شود. کارکنان باید در مورد شناسایی خطرات، درک روش های ایمنی آموزش ببینند و تشویق شوند تا در بهبود مستمر HSE-MS مشارکت کنند.

3- ارزیابی ریسک و شناسایی خطر :

ارزیابی منظم ریسک و فرآیندهای شناسایی خطر برای کاهش پیشگیرانه خطرات احتمالی ضروری است. با شناسایی سیستماتیک خطرات و ارزیابی شدت و احتمال آنها، سازمان ها می توانند کنترل های مناسب را برای جلوگیری از حوادث اعمال کنند.

4- گزارش و بررسی حوادث :

تشویق فرهنگ گزارش رویداد و انجام تحقیقات کامل در هنگام وقوع حوادث، یادگیری سازمانی را ارتقا می دهد و از تکرار آن جلوگیری می کند. با تجزیه و تحلیل حوادث، سازمان ها می توانند علل ریشه ای را شناسایی کنند، اقدامات اصلاحی را اجرا کنند و عملکرد کلی ایمنی را بهبود بخشند.

5- پیشرفت مداوم :

یک HSE-MS موثر یک سیستم پویا است که نیاز به بهبود مستمر دارد. بررسی‌های منظم، نظارت بر عملکرد و حلقه‌های بازخورد به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد تا فرصت‌های بهبود را شناسایی کرده و اطمینان حاصل کنند که سیستم مرتبط و مؤثر باقی می‌ماند.

مطالعات موردی: اجرای موفق HSE-MS :

چندین سازمان در پیاده سازی HSE-MS به موفقیت های چشمگیری دست یافته اند. مطالعات موردی این سازمان‌ها می‌تواند بینش‌های ارزشمند و مثال‌های عملی از این که چگونه پیاده‌سازی مؤثر می‌تواند منجر به بهبود عملکرد ایمنی، افزایش شهرت و موفقیت تجاری پایدار شود، ارائه دهد.

رعایت مقررات و HSE-MS :

انطباق با مقررات یک جنبه حیاتی از اجرای HSE-MS است. سازمان ها باید مقررات بهداشتی و زیست محیطی قابل اجرا را درک کنند و از آنها پیروی کنند تا عملیات قانونی و اخلاقی را تضمین کنند. یک HSE-MS موثر به سازمان ها کمک می کند تا الزامات انطباق را برآورده کنند و به طور فعال به روندهای نظارتی در حال ظهور رسیدگی کنند.

HSE-MS در عصر دیجیتال :

در عصر دیجیتال، فناوری نقشی حیاتی در افزایش اثربخشی HSE-MS ایفا می کند. راه‌حل‌های نرم‌افزاری مختلف و ابزارهای دیجیتالی می‌توانند فرآیندهای جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل و گزارش‌دهی داده‌ها را ساده‌تر کنند. استفاده از فناوری می تواند سازمان ها را قادر سازد تا تصمیمات مبتنی بر داده اتخاذ کنند، کارایی عملیاتی را بهبود بخشند و باعث بهبود مستمر در مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست شوند.

نتیجه :

پیاده‌سازی HSE-MS برای سازمان‌ها ضروری است تا سلامت و ایمنی کارکنان خود را در اولویت قرار دهند و در عین حال تأثیر آنها را بر محیط زیست به حداقل برسانند. با پیروی از عناصر کلیدی یک HSE-MS، درگیر کردن کارکنان و بهبود مستمر سیستم، سازمان ها می توانند یک محل کار ایمن و پایدار ایجاد کنند. پذیرش انطباق با مقررات و اعمال نفوذ فناوری، اثربخشی HSE-MS را بیشتر تقویت می کند و موفقیت بلندمدت را تضمین می کند.

10 مزیت پایداری و مسئولیت اجتماعی شرکت :

یکی از مزایای پیاده‌سازی نرم‌افزار HSE، توانایی ادغام فعال شیوه‌های پایدار در عملیات تجاری، نشان دادن تعهد قوی به پایداری زیست‌محیطی و مسئولیت اجتماعی شرکت (CSR) است. این نرم افزار به شناسایی مناطق برای بهبود، ردیابی و اندازه گیری شاخص های کلیدی عملکرد مرتبط با اهداف پایداری و اتخاذ تصمیمات مبتنی بر داده برای کاهش ردپای کربن شرکت و دستیابی به پایداری زیست محیطی بلند مدت کمک می کند. این تعهد نه تنها باعث افزایش شهرت شرکت می شود، بلکه مشتریان و ذینفعان آگاه اجتماعی را نیز جذب می کند.

1: مدیریت ریسک پیشرفته :

با پیاده‌سازی نرم‌افزار HSE، سازمان‌ها می‌توانند مدیریت ریسک افزایش یافته را از طریق گزارش‌دهی و ردیابی حوادث بهبود یافته تجربه کنند. این نرم افزار امکان جمع آوری داده ها را در زمان واقعی فراهم می کند و اطمینان حاصل می کند که حوادث به سرعت ثبت و نظارت می شوند. این سازمان ها را قادر می سازد تا الگوها و روندها را شناسایی کنند، که منجر به استراتژی های پیشگیرانه کاهش ریسک و جلوگیری از حوادث آینده در محل کار می شود. علاوه بر این، نرم افزار کل فرآیند مدیریت ریسک را ساده می کند و کارآمدتر می کند و فرهنگ ایمنی را در سازمان تقویت می کند.

2: مدیریت انطباق کارآمد :

نرم افزار HSE فرآیندهای مدیریت انطباق را با ارائه یک پلت فرم متمرکز برای ردیابی، به روز رسانی و حفظ الزامات نظارتی ساده می کند. این به سازمان‌ها کمک می‌کند تا با قوانین بهداشتی، ایمنی و زیست‌محیطی همیشه در حال تغییر به‌روز باشند و خطر مجازات‌های عدم انطباق و مسائل نظارتی را به حداقل برسانند. نرم افزار HSE با خودکارسازی رویه های انطباق و ایجاد گزارش های انطباق در زمان واقعی، در زمان و منابع صرفه جویی می کند. این امر به سازمان ها اجازه می دهد تا روی فعالیت های اصلی تمرکز کنند و در عین حال از رعایت استانداردهای بهداشتی، ایمنی و محیطی اطمینان حاصل کنند.

3: بررسی حوادث و سوانح :

یکی از مزایای اصلی پیاده‌سازی نرم‌افزار HSE افزایش دقت و کارایی آن برای بررسی حوادث و سوانح است. این نرم افزار به ساده سازی کل فرآیند گزارش و بررسی حادثه کمک می کند و امکان جمع آوری و تجزیه و تحلیل آسان داده های مربوطه را فراهم می کند. این امر منجر به شناسایی دقیق‌تر علل ریشه‌ای و عوامل مؤثر می‌شود و سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا اقدامات احتیاطی مناسب را برای جلوگیری از حوادث آینده انجام دهند.

4: پرورش فرهنگ ایمنی مثبت :

پیاده‌سازی نرم‌افزار HSE می‌تواند فرهنگ ایمنی مثبت را با افزایش ارتباطات در تمام سطوح یک سازمان تقویت کند. این نرم افزار یک پلت فرم متمرکز را فراهم می کند که در آن کارکنان می توانند حوادث ایمنی، نزدیکی از دست دادن یا خطرات احتمالی را گزارش کنند و گفتگوی باز و به اشتراک گذاری دانش را ترویج کنند. این سطح از شفافیت و پاسخگویی تضمین می کند که همه کارکنان از نگرانی های ایمنی آگاه هستند و منجر به افزایش مشارکت، مشارکت، همکاری و فرهنگ محیط کار متمرکز بر ایمنی می شود.

5: نظارت و گزارش در زمان واقعی :

نظارت و گزارش بی‌درنگ داده‌های HSE از طریق یک نرم‌افزار اختصاصی، سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا تصمیمات آگاهانه را به سرعت اتخاذ کنند. این نرم افزار با ارائه دسترسی به داده های ایمنی به روز، مدیریت را قادر می سازد تا الگوها را شناسایی کند، روندها را شناسایی کند و اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی مناسب را انجام دهد. این رویکرد مبتنی بر داده، استراتژی‌های کلی مدیریت ایمنی را افزایش می‌دهد و به تلاش‌های بهبود مستمر کمک می‌کند. علاوه بر این، این نرم افزار می تواند هشدارها و اعلان ها را در زمان واقعی ایجاد کند و اطمینان حاصل کند که حوادث یا مسائل عدم انطباق به سرعت مدیریت می شوند و اثرات بالقوه را به حداقل می رساند.

6: کاهش هزینه و کارایی :

بهره وری بهبود یافته یک مزیت قابل توجه در پیاده سازی نرم افزار HSE است. این شرکت ها را با یک پلت فرم متمرکز برای مدیریت تمام فعالیت های بهداشتی، ایمنی و زیست محیطی خود، ترویج ثبات و استانداردسازی در سراسر سازمان، کاهش کاغذبازی و هزینه های اداری، فراهم می کند. این تضمین می کند که کارکنان از فرآیندهای استاندارد پیروی می کنند، سردرگمی را کاهش می دهد و بهره وری را افزایش می دهد. توانایی نرم‌افزار برای خودکارسازی وظایف معمول HSE، زمان ارزشمند کارمندان را آزاد می‌کند و به آن‌ها اجازه می‌دهد بر روی فعالیت‌های با ارزش افزوده بالاتر تمرکز کنند. علاوه بر این، با گزارش‌دهی و تجزیه و تحلیل بلادرنگ، سازمان‌ها می‌توانند تنگناها و ناکارآمدی‌ها را در شیوه‌های HSE شناسایی کنند که منجر به بهبودهای مبتنی بر داده‌ها می‌شود که عملیات را بهینه می‌کند و عملکرد کلی را بهبود می‌بخشد.

7: بهبود همکاری و ارتباطات :

با پیاده‌سازی نرم‌افزار HSE، شرکت‌ها می‌توانند همکاری بین تیم‌ها و بخش‌های مختلف درگیر در طرح‌های بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست را بهبود بخشند. این نرم افزار امکان به اشتراک گذاری بیدرنگ اطلاعات، داده ها و بهترین شیوه ها را در سراسر سازمان فراهم می کند که منجر به افزایش شفافیت و تعامل بین سهامداران، هماهنگی بهتر، گردش کار منسجم تر و بهبود تصمیم گیری می شود.

8: بهبود مستمر مبتنی بر داده :

نرم افزار HSE سازمان ها را قادر می سازد تا از طریق تجزیه و تحلیل داده ها و قابلیت های گزارش گیری تصمیمات آگاهانه بگیرند. این داده ها را از منابع مختلف مانند حوادث، بازرسی ها، سوابق آموزش کارکنان و نظارت بر محیط زیست جمع آوری و ادغام می کند و بینش ها و روندهای ارزشمندی را ارائه می دهد. با تجزیه و تحلیل این داده ها، شرکت ها می توانند روندها و زمینه های بهبود را شناسایی کنند، برنامه های آموزشی هدفمند را به کار گیرند و ابتکارات HSE موثر را اجرا کنند. تصمیم گیری مبتنی بر داده که توسط نرم افزار HSE تسهیل می شود، سازمان ها را قادر می سازد تا به طور مداوم عملکرد ایمنی را بهبود بخشند، خطرات را به حداقل برسانند و کارایی عملیاتی را افزایش دهند.

9: مزیت و شهرت رقابتی :

پیاده‌سازی نرم‌افزار HSE شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا از طریق بهبود مدیریت ریسک و انطباق، مزیت رقابتی کسب کنند. با ساده‌سازی فرآیندهای ایمنی، خودکار کردن گزارش‌دهی حوادث و اطمینان از رعایت مقررات، کسب‌وکارها می‌توانند محیط کاری امن‌تری ایجاد کنند. این نه تنها کارایی را افزایش می دهد، بلکه شهرت سازمان را به عنوان یک شریک مسئول و قابل اعتماد تقویت می کند. با نشان دادن تعهد به سلامت، ایمنی و نظارت بر محیط زیست، شرکت ها می توانند با مشتریان اعتماد ایجاد کنند، قراردادها را برنده شوند و از رقبا در صنعت پیشی بگیرند.

10: پایداری و مسئولیت اجتماعی شرکت :

ویژگی های کلیدی نرم افزار HSE :

مدیریت حوادث :

یکی از ویژگی‌های کلیدی نرم‌افزار HSE، قابلیت متمرکز کردن مدیریت حوادث است. این امکان را به کاربران می دهد تا به راحتی گزارش های حادثه، ردیابی حوادث، تصادفات، نزدیکی از دست دادن و خطرات را در یک مکان ارسال کنند. این نرم افزار فرآیند مستندسازی حوادث را ساده می کند و اطمینان می دهد که تمام اطلاعات لازم به طور دقیق و کارآمد جمع آوری می شود. این ویژگی همچنین سازمان ها را قادر می سازد تا روندها و الگوهای حادثه را تجزیه و تحلیل کنند، علل ریشه ای را شناسایی کنند و گام های پیشگیرانه ای را برای جلوگیری از حوادث آینده بردارند.

ارزیابی ریسک و انطباق :

نرم افزار HSE عملکردهایی را برای انجام ارزیابی ریسک و اجرای اقدامات برای کاهش خطرات شناسایی شده فراهم می کند. این به سازمان ها اجازه می دهد تا خطرات بالقوه را شناسایی و ارزیابی کنند، خطرات را دسته بندی کنند، احتمال و تأثیر آنها را تعیین کنند و اقدامات کنترلی را اولویت بندی کنند. این ویژگی مدیریت ریسک پیشگیرانه را امکان پذیر می کند و به سازمان ها کمک می کند تا احتمال وقوع حوادث، صدمات و آسیب های محیطی را کاهش دهند. نرم افزار HSE شامل ویژگی هایی است که به سازمان ها در مدیریت و اطمینان از رعایت مقررات بهداشتی، ایمنی و محیطی کمک می کند. ابزارهایی برای نظارت و مستندسازی فعالیت‌های انطباق، انجام ممیزی، پیگیری مجوزها و مجوزها، و تولید گزارش‌ها برای مقامات نظارتی فراهم می‌کند. این ویژگی تضمین می کند که سازمان ها مطابق با الزامات قانونی عمل می کنند و خطر مجازات یا اقدامات قانونی را کاهش می دهد.

اجازه برای کار :

یک سیستم مجوز کار دیجیتالی جزء ضروری نرم افزار HSE است که برای مدیریت مجوزها و تضمین ایمنی در فعالیت های کاری پرخطر استفاده می شود. این نرم‌افزار به سازمان‌ها کمک می‌کند تا رویه‌ها و کنترل‌های سخت‌گیرانه را برای کارهای خطرناک اعمال کنند. یک سیستم PTW دیجیتال تضمین می کند که فقط پرسنل مجاز مجاز به انجام وظایف خاص هستند و تمام اقدامات ایمنی لازم قبل از شروع کار وجود دارد. این شامل ویژگی هایی مانند درخواست مجوز دیجیتال، ارزیابی ریسک، ادغام با سیستم های مدیریت دارایی و نظارت بر پیشرفت کار در زمان واقعی است. با پیاده‌سازی یک سیستم مجوز کار دیجیتال، شرکت‌ها می‌توانند عملکرد ایمنی را افزایش دهند، خطرات احتمالی را کاهش دهند و کارایی عملیاتی کلی را بهبود بخشند.

نمای کلی داشبورد :

نمای کلی داشبورد نرم افزار HSE خلاصه ای جامع از داده های بهداشت، ایمنی و محیط زیست را در قالبی به راحتی قابل درک ارائه می دهد. این معیارهای کلیدی HSE را ارائه می‌کند، مانند نرخ حادثه، وضعیت انطباق، و نرخ تکمیل آموزش، و به مدیران اجازه می‌دهد تا عملکرد کلی HSE را در یک نگاه ارزیابی کنند. ماهیت قابل تنظیم داشبورد به کاربران امکان می دهد تا نقاط داده خاص را بررسی کنند، گزارش تولید کنند و روندها یا الگوهایی را که ممکن است نیاز به توجه داشته باشند شناسایی کنند.

آموزش ایمنی و گواهینامه :

در چشم انداز تجاری پرشتاب امروزی، نرم افزار HSE نقشی اساسی در ارائه آموزش های ایمنی موثر و برنامه های صدور گواهینامه ایفا می کند. سازمان ها می توانند نیازهای آموزشی را نظارت و مدیریت کنند، پیشرفت آموزش کارکنان و گواهینامه های دوره را دنبال کنند. با ادغام فناوری در فرآیندهای آموزش ایمنی، شرکت ها می توانند عملیات را ساده کنند، انطباق را افزایش دهند و فرهنگ ایمنی را در نیروی کار ترویج کنند.

ممیزی ها و بازرسی ها :

نرم افزار HSE به سازمان ها کمک می کند تا فرآیندهای رعایت بهداشت، ایمنی و محیط زیست را مطابق با استانداردهای صنعت و الزامات نظارتی ساده کنند. برنامه‌ریزی، انجام، و ردیابی آسان ممیزی‌ها و بازرسی‌ها، صدور گزارش‌های عدم انطباق (NCR) در حال حرکت، و اطمینان از شناسایی به‌موقع هرگونه مشکل عدم انطباق را امکان‌پذیر می‌سازد. این نرم افزار همچنین چک لیست ها و الگوهای قابل تنظیمی را ارائه می دهد و سازمان ها را قادر می سازد تا ممیزی ها و بازرسی های خود را با نیازهای خاص خود تنظیم کنند.

آمادگی و واکنش اضطراری :

هنگامی که صحبت از آمادگی اضطراری به میان می آید، نرم افزار HSE نقش حیاتی را برای سازمان ها ایفا می کند تا اطمینان حاصل شود که فرآیندهای تثبیت شده در طول حوادث بحران وجود دارد. این به توسعه طرح‌های واکنش اضطراری، انجام ارزیابی ریسک و آموزش کارکنان برای سناریوهای مختلف کمک می‌کند. این نرم‌افزار همچنین به حفظ سوابق دقیق تمرین‌ها و حوادث اضطراری کمک می‌کند و شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا به طور مستمر استراتژی‌های واکنش خود را بهبود بخشند و ایمنی نیروی کار را تضمین کنند.

استاندارد ها و الزامات قانونی HSE :

اگر به آمارهای جهانی که توسط سازمان بین‌المللی کار ارائه می‌شوند نگاهی بیندازید خواهید دید که درصد حوادث ناشی از کار چقدر در حال افزایش است. استانداردهای HSE مهم‌ترین و پرکاربردترین سیستم‌های مدیریتی در صنعت هستند که اجرای این استانداردها در پروژه‌های عمرانی و نفتی به منظور کاهش حوادث در محیط‌های کاری از اهمیت زیادی برخوردار هستند. اما اصول این استانداردها و اهمیت اجرای آن‌ها در سازمان‌ها چیست؟

استانداردHSE چیست؟

آیا می دانید منظور از استاندارد HSE چیست؟ به‌طورکلی واژه استانداردهای HSE کوتاه شده عبارت Health Safety Environment می‌باشد. این استاندارد از سه کلمه Health بهداشت، Safety ایمنی Environment محیط‌زیست تشکیل شده است.

معنای فارسی این عبارت بهداشت، ایمنی و محیط زیست است. در این استاندارد به تعریف اصولی پرداخته شده است که اجرای آن‌ها در سازمان‌ها باعث می‌شود تا بهداشت و ایمنی محیط کار و کارگران و در کنار آن ایمنی محیط زیست حفظ شود.

در واقع می‌توانیم بگوییم که استانداردهای HSE یک رویکرد جامع و هماهنگ هستند که باعث ترکیب مدیریت و کار می‌شوند. بر اساس این استاندارد ایمنی در صنایع مختلف حفظ می‌شود و کنترل بیشتر و بهتری روی ریسک انجام می‌شود.

با اجرای این استانداردها مشکلات قبل از وقوع تشخیص داده می‌شوند و سریعاً اصلاح می‌شوند.

استانداردهای HSE چیست؟👷‍♂️

در تمامی برنامه‌های توسعه و پروژه‌های صنعتی یا حتی تشکیلات سازمانی نمی‌توان نقش استانداردهای HSE را نادیده گرفت. این استانداردها در واقع یک ابزار مدیریتی هستند که عملکرد بهداشت، ایمنی و محیط زیست را در تمامی برنامه‌ها بهبود می‌بخشند.

زمانی که یک سازمان به اجرای این استانداردها روی می‌آورد در واقع شرایط غیر ایمن را حذف کرده است و قدم مهمی را در جهت ارتقا سلامت افراد و حفظ محیط زیست برداشته است و از همه مهم‌تر در جهت ارتقاء و رشد سازمان هم نقش مؤثری داشته است.

اگر عمیق‌تر به موضوع و اصول استانداردهای HSE نگاهی بیندازیم خواهیم دید که این استاندارد در واقع ترکیبی از دو استاندارد ایزو 14001 سیستم مدیریت محیط زیست و 45001 سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است. در نتیجه روی تمامی فاکتورهای مرتبط با ایمنی کارگران و فاکتورهای زیست محیطی تأثیر می‌گذارد.

از آنجا که بیشتر سازمان‌ها برای اخذ این دو استاندارد تمایل دارند در نتیجه استاندارد HSE با تلفیق این دو استاندارد طراحی شد.
استانداردهای HSE یا سلامت، ایمنی و محیط زیست یک سیستم مدیریتی می‌باشند که هدف اصلی آن‌ها شناسایی و کنترل خطرات بهداشت جسمانی، بهداشت روانی، ایمنی و محیط زیستی است.

این استاندارد از رشته‌های مختلفی از قبیل بهداشت محیط زیست، بهداشت حرفه‌ای، ایمنی صنعتی، بهداشت محیط و ارگونومی تشکیل شده است. قرار دادن تمامی این رشته‌ها باعث به وجود آوردن استانداردهایی شده است که منجر به بهبود اهداف سازمان‌ها و بهبود مسیرهای شغلی شده است.

اهمیت استانداردهای HSE :

همان‌طور که گفته شد اجرا کردن استانداردهای HSE در سازمان باعث حفظ امنیت افراد از آسیب‌ها و ریسک‌های احتمالی می‌شود. این استاندارد برای هر سازمانی مهم و کاربردی است و در کوتاه مدت باعث ارتقای آن می‌شود.
وقتی کارفرمایان در پروژه‌های خود استانداردهای HSE را اجرایی می‌کنند به معنای واقعی از دارایی‌های باارزش خود محافظت کرده‌اند و از پیگرد قانونی، دعوی حقوقی و از دست دادن اعتبار جلوگیری به عمل می‌آید.

اما اهمیت این استانداردها تنها به این چند مورد خلاصه نمی‌شود و این استانداردها برای حفظ محیط زیست هم به کار گرفته می‌شوند. پیاده‌سازی این استاندارد در سازمان‌ها به معنای اجرای هم‌زمان دو استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ و ایزو ۴۵۰۰۱ است.

طبق استانداردهای HSE اگر سازمانی بخواهد از سایر رقبای خود پیشی بگیرد و در بالاترین سطح قرار بگیرد باید روی مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی کار کند و تمام فعالیت‌های کاری خود را بهینه کند تا بتواند هم از لحاظ کارایی و هم کیفیت و ایمنی در سطح بالایی قرار بگیرد.

اطمینان داشته باشید که وقتی این استانداردها در سازمان اجرایی شود برای عملی کردن برنامه‌ها نیازی به‌صرف هزینه‌های کمتری است و به موقع می‌توان حفره‌های امنیتی بالقوه و موقعیت‌های خطرزا را شناسایی کرده و به راحتی برای جبران آن‌ها می‌توان از معیارهای ایمنی مناسب استفاده کرد.

با اجرایی کردن استانداردهای HSE در سازمان‌های مختلف می‌توان از وقفه‌های کاری اجتناب کرد. اما همه چیز اینجا تمام نمی‌شود و اهمیت استانداردهای HSE در سازمان فراتر رفته است.

به طوری که برای حفظ امنیت افراد در سازمان مجموعه‌ای از سیاست‌ها، فرآیندها و قوانین تنظیم شده است. برای پیشگیری از حوادث و جلوگیری از خطرات احتمالی یکی از بهترین سیاست‌ها پیاده‌سازی HSE است که در کاهش هزینه‌ها هم نقش مؤثری دارد.

علاوه بر موارد ذکر شده پیاده‌سازی استانداردهای سلامت، ایمنی و محیط زیست در سازمان از جهات زیر اهمیت دارد:

با وضع کردن استانداردهای HSE به خوبی نقش و مسئولیت‌های تمامی بخش‌های سازمان تعیین می‌شود.
وقتی استانداردهای HSE به خوبی وضع شوند و در سازمان‌ها رعایت شوند در نتیجه به ایجاد یک رهبری با ایمنی بالا و قدرت اجرای بالا کمک می‌کند.
شکل گرفتن سیاست‌ها و رویه‌های انتخابی در سازمان‌های مختلف با اجرای این استانداردها انجام می‌شود.
با اجرای این استانداردها در سازمان مسئولیت پذیری و ارتباطات ایمن و بهداشتی در سازمان رونق پیدا می‌کند.
وقتی استانداردهای HSE تنظیم و اجرا شود بین پرسنل سازمان هم ارتباطی بهتر و عمیق‌تر شکل می‌گیرد.
استانداردهای HSE در هر بخش دارای یک سری اصول خاص هستند که این اصول باید منطبق با کارکنان، پیمانکاران، مشتریان و اشخاص ثالث و فعالیت سازمان باشد.

همان‌طور که گفته شده اصول استانداردهای HSE دارای سه بخش اصلی سلامت حرفه‌ای، ایمنی شغلی و محیط زیست می‌باشد. هر کدام از این بخش‌ها هم دارای استانداردهای مشخصی هستند.

سلامت حرفه‌ای

استانداردهای HSE که در بخش سلامت حرفه‌ای تدوین شده‌اند دارای بخش‌های زیر هستند.
حداقل استانداردهای سلامت
مطابق استانداردهای HSE ارزیابی سلامت کلی کارمندان قبل از استخدام آن‌ها یک الزام است. این ارزیابی در موقعیت‌های دیگری هم از قبیل هنگام تغییر جایگاه شغلی کارکنان یا تغییر وظایف آن‌ها، قبل از بازنشستگی و پایان خدمت هم انجام می‌شود.

انتخاب کارکنان مناسب

مطابق استانداردهای HSE تمامی سازمان‌ها موظف هستند که کارکنانی را انتخاب کنند که متناسب با جایگاه شغلی باشند. کارفرمایان باید تمام آموزش‌های امنیتی و سلامتی مرتبط با جایگاه شغلی و فعالیت آن را به کارکنان آموزش دهند.

کنترل فاکتورهای اولیه سلامتی

مطابق استانداردهای HSE، فاکتورهای اولیه سلامتی کارکنان تنها محدود به سلامت جسمی نیست. بلکه کارفرما باید روی جزئیات دیگری از قبیل کنترل آب‌وهوا، ارزیابی محیط از نظر سلامت و … دقت کند. تا کیفیت محیط کار کارمندان به مرور افزایش پیدا کند.

مأموریت کارکنان

طبق استانداردهای HSE کارکنانی که به مأموریت فرستاده می‌شوند باید سلامتی و توانایی لازم برای انجام مأموریت را داشته باشند. کارفرما مسئول تأمین امنیت و سلامت کارکنان مأمور است. کارفرما باید تمام مسائل مربوط به سفر از قبیل حمل و نقل مناسب، تغذیه کارکنان در طول سفر، بیمه سفر و … به بهترین نحو ممکن بررسی و انجام دهد.

سلامت روانی کارکنان

بر اساس استانداردهای HSE کارفرمایان در محیط‌های کاری باید شرایطی را فراهم کنند که سلامت روحی و روانی و سلامت جسمی و فیزیکی کارکنان حفظ شود و به صورت دوره‌ای مورد بررسی و تایید قرار بگیرد.

تغذیه کارکنان

یکی از الزامات مربوط به استانداردهای HSE این است که کارفرمایان باید در محیط‌های کاری آب و غذای سالم را در طول خدمت برای کارکنان فراهم کنند. به طور مثال کارفرما باید وسایل گرمایشی و سرمایشی برای نگهداری و پخت غذا را تأمین کند.

ایمنی شغلی در استانداردهای HSE :

HSE به منظور کاهش تلفات و صدمات به محیط کار یک سری استانداردها را تحت عنوان استانداردهای HSE تدوین کرده است. با پیاده‌سازی این استانداردها محیط کار به صورت پایدار ایمن می‌شود و از وقوع حوادث و تلفات جلوگیری می‌شود.

حداقل استانداردهای ایمنی

یکی از مهم‌ترین بخش‌های ایمنی در استانداردهای HSE، ارزیابی خطر و ریسک در محیط‌های کاری است. تمامی سیستم‌ها و وسایل موجود در محل کار باید در بازه‌های زمانی مشخص بررسی شوند تا از سلامت آن‌ها مطمئن شد.

خطر نشت و سیلاب

استانداردهای HSE برای محیط‌هایی که با خطر آب‌گرفتگی همراه هستند از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشند. بر اساس این استاندارد باید محیط‌هایی که احتمال نشتی و ریزش دارند به صورت مستمر ارزیابی شوند تا ریسک آسیب به سایر بخش‌های کارگاه و ساختمان‌های اطراف کاهش پیدا کند.

استاندارد ماشین‌آلات

استانداردهای HSE این بخش مربوط به رانندگان ماشین‌آلات سنگین و سبک است. باید تردد این ماشین‌آلات در محیط کارگاهی به صورت منظم باشد تا از تصادف و حوادث ناگوار جلوگیری شود.

استاندارد هوای محیط کار

برای سلامت کارکنان باید محیط کاری از کیفیت هوای خوبی برخوردار باشد. میزان آلودگی و ذرات معلق کنترل شود و اکسیژن، دما و رطوبت در حد استاندارد باشد.

ریسک آتش و انفجار

بررسی مداوم محیط‌هایی که خطر آتش و انفجار، جرقه و شعله‌ور شدن دارند از اهمیت بالایی برخوردار است. استانداردهایی که برای این بخش تدوین شده‌اند مربوط به تجهیزات اطفاء حریق و آموزش مراحل اطفاء حریق و… می‌باشد.

مدیریت مواد قابل اشتعال

از مهم‌ترین استانداردهای HSE این بخش مدیریت صحیح مواد شیمیایی و مواد منفجره است. تمامی این محصولات باید به صورت صحیح نگهداری شوند و روی آن‌ها برچسب‌های معرفی محصول و خطرات آن زده شود.

استانداردهای HSE سیستم‌های الکتریکی

استفاده از دستگاه‌های برقی و سیستم‌ها الکتریکی باید توسط اپراتورهای متخصص و آموزش دیده انجام شود تا امنیت محیط کار حفظ شود.

استانداردهای HSE بالابرها و جرثقیل‌ها

استفاده از این تجهیزات باید توسط افراد متخصص انجام شود و باید به طور مستمر این تجهیزات بررسی شوند تا دچار نقص فنی نشوند.

استاندارد کار در فضای باز

در فضاهای کاری باز و نامناسب یک سری استانداردهای HSE برای پیش‌بینی و اعلام خطر در نظر گرفته شده است تا کارکنان بتوانند در صورت مشاهده علائم خطر به سرعت محل کار را ترک کنند. داشتن تجهیزات ایمنی و آموزش واکنش صحیح در چنین شرایطی از اهمیت زیادی برخوردار است.

فرآیندهای پرحرارت

استانداردهای HSE که در بخش فرایندهای پرحرارت مانند جوشکاری و برش تدوین شده‌اند از اهمیت بالایی برخوردارند. انجام این فعالیت‌ها توسط افراد متخصص و در کنار آن استفاده از تجهیزات ایمنی و داشتن وسایل اطفاء حریق از مهم‌ترین استانداردها این بخش هستند.

تجهیزات ایمنی

تجهیزات ایمنی باید متناسب با موقعیت شغلی انتخاب شوند.

استانداردهای HSE محیط زیست :

کارفرمایان ملزم به رعایت استانداردهای HSE بخش محیطی هستند تا کارکنان بتوانند در ایمنی و سلامت کامل کار کنند. استانداردهای محیطی در برگیرنده موارد زیر هستند:

حداقل استانداردهای محیطی: کیفیت هوا یکی از مهم‌ترین استانداردهای محیطی تعیین شده توسط استانداردهای HSE است. در محیط‌های کاری باید به صورت مداوم کیفیت هوا از نظر میزان ناخالصی بررسی شود تا همیشه در محدوده بی خطر باشد.
گازهای گلخانه‌ای: استانداردهای HSE قوانینی را در خصوص میزان آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای وضع کرده‌اند. صنایع موظف هستند که از ورود این گازها به جو جلوگیری کنند. همچنین از دستگاه‌ها و تجهیزاتی استفاده کنند که کمترین آلایندگی و کمترین میزان مصرف انرژی را داشته باشند.
مواد هیدروکربنی: بر اساس استانداردهای HSE وضع شده در این بخش باید مواد هیدروکربنی در محل‌های مخصوص نگهداری شود و نحوه انتقال و از بین بردن آن‌ها باید بر اساس استانداردها باشد.
حفاظت از گونه‌های طبیعی: فعالیت کارگاه‌ها و واحدهای صنعتی باید به نحوی باشد که روی گونه‌های طبیعی حیوانی و گیاهی تأثیر سوئی نداشته باشد. در استانداردهای HSE قوانینی برای این بخش وضع شده است.
مدیریت منابع آبی: مطابق استانداردهای HSE فعالیت کارگاه‌های صنعتی باید به نحوی باشد که روی کیفیت و میزان آب محلی تأثیر بدی نگذارد. مدیریت منابع آبی قبل از احداث کارگاه بسیار مهم است. باید فعالیت صنایع به نحوی باشد که هیچ‌گونه پسماندی وارد منابع آبی منطقه نشود و برای اطمینان از این امر باید به صورت مداوم از آب نمونه‌برداری شود. یکی دیگر از استانداردهای این بخش نظارت و کنترل تجهیزات است تا از نشتی داخلی و خارجی سیستم آبی اطمینان حاصل شود.
تولید صدا و لرزش: اهمیت آلودگی صوتی به قدری است که استانداردهای HSE جداگانه‌ای برای کاهش آن تدوین شده است. کارگاه‌ها و واحدهای صنعتی داخل یا خارج شهر باید آلودگی صوتی و لرزش را در کمترین حالت ممکن نگه دارند.
شرایط ظاهری: واحدهای صنعتی که از استانداردهای HSE پیروی می‌کنند باید روی ظاهر واحدهای کارگاهی و صنعتی کار کنند. زیباسازی با استفاده از تجهیزاتی مانند گلدان‌های بتنی و کاهش میزان آلایندگی در شب موارد مهم در این استاندارد هستند.
مدیریت پسماندها: پروتکل‌هایی که در مدیریت پسماند تدوین شده است باید به نحوی باشد که کمترین اثر را روی محیط زیست داشته باشد و به صورت مداوم نظارت و کنترل شود. استانداردها این پروتکل در برگیرنده میزان پسماندها، محل و مخازن نگهداری آن‌ها، نحوه از بین بردن آن‌ها و … را شامل می‌شود.

مزایا و معایب استفاده از استانداردهای HSE :

مزایا و معایب استفاده از استانداردهای HSE

صاحبان مشاغل و صنایع مختلف همیشه دغدغه رعایت ایمنی و سلامت شغلی را داشته اند. از این رو برای داشتن یک کار سالم در محیط‌های شغلی مختلف یک سری استانداردها تدوین شده است.

استانداردهای HSE که جزء جامع‌ترین استانداردها می‌باشند با هدف جلوگیری از آسیب‌ها و حوادث و یا به حداقل رسیدن آن‌ها تدوین شده‌اند. اجرا و پیاده‌سازی صحیح این استانداردها معایبی به دنبال ندارد بلکه دارای مزایای متعدد زیر است:

کسب و کارهایی که استانداردهای HSE را پیاده‌سازی کرده‌اند حوادث در آن‌ها کاهش پیدا کرده است در نتیجه سلامتی، ایمنی و کارایی هم افزایش پیدا کرده است.
زمانی که ایمنی و سلامت کارکنان حفظ شود روابط درون سازمانی هم بهبود پیدا می‌کند و کارکنان با امنیت بیشتری به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
پرسنل سازمان با پیاده‌سازی این استانداردها حس مهم بودن می‌کنند. از این رو انرژی مثبت در فضای کار حاکم می‌شود و نتیجه آن افزایش بهره‌وری خواهد بود.
سازمان‌ها از رقبای خود پیشی می‌گیرند و به راحتی می‌توانند اعتماد سرمایه گذاران و شرکای تجاری داخلی و بین‌المللی و حتی اعتماد بانک‌ها را بهتر جلب کنند و با آن‌ها همکاری می‌کنند.
سازمان هدفمند می‌شود و یکپارچگی در تمام سازمان به وضوح دیده می‌شود.
وقتی خطرات و ریسک‌های احتمالی شناسایی شوند آموزش‌های لازم در خصوص مواجهه با آن‌ها هم داده می‌شود. در نتیجه تمام کارکنان و پرسنل آمادگی لازم برای شرایط بحرانی را خواهند داشت.
با پیاده‌سازی این استانداردها عوامل بالقوه آسیب‌رسان شناسایی می‌شود و با رفع و جلوگیری از وقوع آن‌ها بستری مناسب برای رشد سازمان فراهم می‌شود.
زمینه‌های رقابت سالم برای سازمان فراهم می‌شود.
کل سازمان در مورد قوانین و مقررات ایمنی شناخت پیدا می‌کند.
پیاده‌سازی این استانداردها باعث می‌شود تا بستری مناسب برای بهبود مستمر HSE فراهم شود.
برای استانداردهای HSE یک ساختار مشخص ایجاد می‌شود و مسئولیت کارکنان تعیین و مشخص می‌شود.
ضررهای ناشی از حوادث مستقیم و غیر مستقیم کاهش پیدا می‌کند.
انگیزه کارکنان افزایش پیدا می‌کند در نتیجه در محیطی ایمن بهره‌وری بیشتری خواهند داشت.

اما در خصوص معایب استانداردهای HSE هنوز چیزی ثبت نشده است چون وجود این استانداردها در سازمان‌ها یک امتیاز مثبت است. معایب زمانی رخ می‌دهد که در پیاده‌سازی اصول این استانداردها خللی ایجاد شود و یا تدوین استانداردها منطبق با فعالیت‌های سازمان نباشد.

نحوه پیاده‌سازی استانداردهای HSE در سازمان‌ها

پیاده‌سازی استانداردهای HSE در سازمان‌ها به منظور بهبود فروش، کنترل خطرات و ریسک‌های کاری، مزیت رقابتی و … اهمیت زیادی دارد. تمامی صنایع به منظور برآورده کردن نیازهای جامعه و کسب رضایت آن‌ها باید روی محیط زیست، ایمنی و بهداشت شغلی حساسیت زیادی به خرج دهند و آن را مدیریت کنند.

برای پیاده‌سازی استانداردهای سلامت، ایمنی و محیط زیست در سازمان‌ها باید اقدامات زیر در اولویت قرار بگیرند:

باید اهداف سازمان و خط مشی آن تعیین شود.
در پیاده‌سازی این استاندارد باید ابتدا ارزیابی دقیقی از سازمان انجام شود تا خطرات محیط کار به خوبی شناسایی شود و اقدامات لازم برای کنترل و رفع خطرات انجام شود.
برای تحت کنترل قرار دادن جنبه‌های محیط زیست ناشی از فعالیت، باید ابتدا آن‌ها را شناسایی کرد.
بایستی الزامات قانونی ایمنی، بهداشت شغلی و محیط زیست که مرتبط با فعالیت سازمان هستند را شناسایی کنید. بخشی از این الزامات ایمنی شامل آیین‌نامه علائم ایمنی در کارگاه‌ها، آیین‌نامه حفاظت و بهداشت عمومی کارگاه‌ها، قانون کار، آیین‌نامه پیشگیری و مبارزه با آتش‌سوزی در کارگاه‌ها، آیین‌نامه مربوط به ایمنی ساختمان کارگاه‌ها و … است.
برای پایش و اندازه‌گیری عملکرد سیستم HSE در سازمان باید چک لیست‌هایی تدوین شود. تدوین این چک‌لیست‌ها باید بر اساس الزامات قانونی و ایمنی بهداشت شغلی باشد. بازدیدهای دوره‌ای بر اساس همین چک‌لیست‌ها انجام می‌شود.
برای پیاده‌سازی استانداردهای سلامت، ایمنی و محیط زیست باید دستورالعمل‌های ایمنی مرتبط با پیمانکاران هم تدوین شود.
برخی از شرایط اضطراری در هر سازمان ممکن است به وقوع بپیوندند که باید نحوه برخورد و واکنش با آن‌ها شود. مثلاً مسمومیت غذایی در صورت وجود رستوران در سازمان، امداد و نجات، سقوط آسانسور و … برخی از شرایط بالقوه اضطراری هستند که بعد از شناسایی آن‌ها، باید سناریوهای واکنش در چنین شرایطی تدوین شود.
باید در سازمان دوره‌های آموزشی HSE که شامل دوره آموزش HSE، آموزش ارزیابی خطر، آموزش ممیزی داخلی، آموزش خطرهای ناشی از کار برای کارکنان، آموزش‌های لازم در خصوص شناسایی مواد شیمیایی، آموزش امداد و نجات و اطفاء حریق اجرا شود.
بخشی از پیاده‌سازی استانداردها مربوط به تدوین سیستم مجوز کار است.
باید تیم ممیزی آموزش دیده در سازمان برای اطمینان از اثربخشی استانداردهای سلامت، ایمنی و محیط زیست، ممیزی داخلی سیستم مدیریت HSE را انجام دهند.
باید مدیر ارشد سازمان برای بهبود مستر در پیاده‌سازی HSE به صورت دوره‌ای بازنگری مدیریت HSE را انجام دهد. اگر بخشی از سازمان به بهبود و اصلاحات نیاز داشته باشد آن را نیز انجام دهد.
تدوین نمودن HSE PLAN یکی دیگر از روندهای پیاده‌سازی HSE است.
در پایان باید ممیزی خارجی سیستم مدیریت HSE انجام شود و گواهینامه HSE برای سازمان اخذ شود.

اما لازم به ذکر است که پیاده‌سازی HSE در سازمان‌های مختلف متفاوت است و ممکن است اندازه سازمان، حوزه فعالیت سازمان و فرهنگ سازمان در این روند تأثیر بگذارد. البته برای پیاده‌سازی HSE باید یک سری هزینه‌ها از قبیل هزینه مشاوره و بازرسی، هزینه‌های صدور گواهینامه، هزینه فرهنگ سازی، هزینه معاینات ادواری پرسنل، هزینه اندازه‌گیری عوامل زیان‌آور محیط کار، هزینه مجهز کردن سازمان به تجهیزات ایمنی، هزینه دوره‌های آموزشی و … پرداخت شود.

نمونه موارد پیاده‌سازی استانداردهای HSE در سازمان‌ها

یکی از نمونه‌های موفق پیاده‌سازی استانداردهای HSE در سازمان مربوط به پیمانکاران حوزه نفت و گاز است. در واقع هر پیمانکاری که در حوزه نفت و گاز فعالیت کند ملزم به دریافت این استاندارد است. چون برای شرکت در مناقصات به آن نیاز دارد.

البته سازمان‌ها و پیمانکارانی که حوزه فعالیت آن‌ها ساخت و ساز می‌باشد بهتر است استانداردهای، سلامت، ایمنی و محیط زیست را که تحت نظارت وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی می‌باشد را دریافت کنند.

سازمان‌هایی که فعالیت آن‌ها خدماتی است مانند سازمان‌ها باربری، کترینگ ها، حمل و نقل دریایی و یا سازمان‌هایی که در حوزه محیط زیست فعالیت می‌کنند باید استانداردهای HSE را در مجموعه خود پیاده کنند.

مراحل پیاده‌سازی HSE در سازمان‌ها :

اخذ استانداردهای HSE برای یک سازمان یا یک صنعت یک امتیاز مهم محسوب می‌شود. البته یک سری فاکتورهای مهم باید قبل از اقدام به اخذ این استاندارد در سازمان، باید اجرایی شود و بعد از تایید الزامات توسط ارگان‌های مربوطه گواهینامه HSE صادر می‌شود.

سطح سخت گیری مراجع صدور این گواهینامه تا حدودی با هم متفاوت است. مثلاً در برخی از سازمان‌ها نیازی به اجرای تمامی الزامات نیست یعنی برخی از الزامات منطبق با فعالیت سازمان نیستند در نتیجه مرجع صدور هم تأکیدی روی انجام آن‌ها ندارد.

اما به طور خلاصه برای پیاده‌سازی این استانداردها لازم است که مراحل زیر را طی کنید:

مرحله اول: اولین قدمی که برای اخذ گواهینامه HSE لازم است دریافت مشاوره است. سازمان مربوطه باید با مراکز مشاوره و اجرا کننده استاندارد HSE ملاقات کند و از نحوه اجرای این استاندارد، هزینه و زمان اجرای آن و نام و اعتبار مرجع صادر کننده اطلاعات لازم را کسب کند.
مرحله دوم: دریافت فرم مخصوص پیاده‌سازی استاندارد HSE: در این مرحله سازمان اگر مایل به پیاده‌سازی اصول استاندارد باشد باید نسبت به تکمیل فرم‌های مربوطه اقدام کند. در این فرم اطلاعاتی از قبیل نام سازمان و حوزه فعالیت آن، نام مدیریت و آدرس کامل باید آورده شود.
مرحله سوم: در این مرحله سازمان باید فرم‌های تکمیل شده را ارسال کند. اگر این فرم‌ها توسط شرکت مشاور تایید شود قرارداد و فاکتور برای سازمان فرستاده می‌شود.
مرحله چهارم: اگر سازمان درخواست مشاوره و پیاده‌سازی حضوری را مطرح کرده باشد مشاورین با هماهنگی قبلی و بعد از امضای قرارداد در سازمان حاضر می‌شوند تا گواهینامه HSE را اجرایی کنند.مشاورین باید تمامی بندها و اصول استاندارد را اجرایی و خط مشی‌های استاندارد را تهیه و تدوین کنند.اگر در برخی از فرایندها و ساختار سازمان نیاز به تغییرات و اصلاحات باشد مشاورین باید آن را بررسی و اصلاح کنند. در برخی موارد دوره‌های آموزشی برای کارکنان اجرا می‌شود تا به خوبی اصول استاندارد را درک و اجرا کنند. در این راستا مدیریت و مشاورین وظایف کارکنان را مشخص می‌کنند. بعد از طی کردن تمامی این فرآیندها، مشاور باید مستندسازی سازمان را آماده کند تا برای شرکت‌های گواهی دهنده ایزو فرستاده شود.
مرحله پنجم: اگر با درخواست سازمان مبنی بر صدور گواهینامه ایزو HSE موافقت شود اقدامات لازم برای ثبت و صدور گواهینامه انجام می‌شود.

نتیجه گیری

از آنجا که روز به روز جهان در حال پیشرفت و صنعتی شدن است و این چرخه هیچ‌وقت متوقف نشده است. در نتیجه برای اینکه از منابع موجود استفاده حداکثری شود باید استانداردهای HSE در تمامی صنایع و سازمان‌های کوچک و بزرگ پیاده شود.

اگر از اجرای هر سه اصل این استاندارد یعنی سلامت کارکنان، ایمنی و حفظ محیط زیست در سازمان اطمینان حاصل کنیم می‌توانیم بستری را فراهم کنیم تا راندمان کاری افزایش پیدا کند و کارکنان و کارفرمایان در محیطی ایمن و بدون هیچ‌گونه ریسکی فعالیت خود را ادامه دهند.

البته لازم به ذکر است که شرکت‌ها و صنایعی که موفق به اخذ گواهینامه HSE می‌شوند ملزم هستند که از تمام اصول تدوین شده مطابق با فعالیت خود پیروی کنند. نقض الزامات موجود در این استانداردها با جریمه و مجازات همراه است و از همه مهم‌تر سلامت و بهداشت کارکنان و محیط زیست را هم به خطر می‌اندازد.

Color Skins