روشهای اطفای حریق کدامند؟

روشهای اطفای حریق بر اساس اضلاع هرم حریق به شرح ذیل میباشند :

اسپری آب در اطفاء حریق

آب عليرغم روشهای جدید که به کمک فرد آتش نشان آمده است. هنوز آب به عنوان موثرترین و ارزان ترین واسطه ی اطفای حریق در آتش سوزی ها از نوع عمومی است که به سهولت نیز میتوان به آن دسترسی پیدا نمود. آب در اکثر

آتش سوزی ها توسط واحدهای عملیاتی آتش نشانی مورد استفاده قرار می گیرد. هر چند روشهای به کار گیری از آن پیشرفت قابل ملاحظه ای نموده است هر چند اگر بیشتر از آنچه که احتیاج است. مورد استفاده واقع شود. آب اضافی بیرون خواهد ریخت با در ساختمان جاری خواهد شد و این امر باعث می شود تا به اموال و اثانیه بیش از آن چه که حریق به تنهایی صدمه وارد کرده است خسارت بزند. بنابراین کاربرد آب در

آتش سوزیها از حیث وسعت آتش سوزی متغیر است. اگر فقط مقدار کمی از آب مورد احتیاج باشد، ممکن است نیروی لازمه را جهت کاربرد آن توسط خاموش کننده های دستی با پمپهای دستی به دست آورد. اگر آتش سوزی در حدی باشد که استفاده از دستگاههای دستی غیر ممکن باشد. به جای آن باید از شانگهای آتش نشانی استفاده کرد. در این صورت آب مورد نیاز در تانکر آبی که بر روی

خودرو نصب شده است توسط پمپ آب به داخل شلنگ پمپاژ می شود. برای آتش سوزیهای بزرگتر مقدار آب لازم زیادتر خواهد بود و به همین دلیل از پمپهایی که نیروی خود را از موتور

خودرو گرفته و قادر به پمپاژ ۱۵۰۰ لیتر آب در دقیقه باشند روی خودرو نصب میشوند و انرژی کافی جهت تهیه آب از تانکر را به وجود می آورند. آب را می توان توسط سرلوله هایی که به آنها نازل گفته میشود به صورت قطرات در وسعتی از قطرات درشت تا ریزترین قطره که شبیه به است فراهم نمود. استفاده ی درست و عاقلانه از این وسایل باعث تقلیل در آب مورد.

ریزترین قطره که شبیه مه است فراهم نمود. استفاده ی درست و عاقلانه از این وسایل باعث تقلیل در آب مورد استفاده در آتش سوزی ها میشود و خسارات احتمالی آب را به حداقل می رساند و همچنین اثر بیشتر آن را نیز

مطمئن می سازد.

استفاده از آب در آتش سوزی ها کاملا مؤثر است به ویژه اگر در شرایط مختلف از آن به گونه ی صحیح استفاده شود. ولي ميزان پرتاب آنها محدود است و به همین لحاظ از پمپهای مخصوص و تجهیزات جانبی جهت ایجاد فشارهای زیاد که آب را به صورت مه در می آورد استفاده میشود و دامنه ی تبدیل آب را به صورت های مختلف زیاد

می کند؛ ولی استفاده از این تجهیزات ویژه صرفه ی اقتصادی ندارد.

خواص و مزایای آب

حرارت را از مواد مشتعل میگیرد قدرت بالای جذب حرارت دارد و حرارت جسم را زیر نقطه ی اشتعال می آورد

از برخاستن بخارات قابل اشتعال جلوگیری می نماید. بخارهای آب از انتقال تشعشعي حرارت جلوگیری می کند. آب پس از تبخیر ۱۷۰۰ برابر شده و غلطت 02 را کاهش میدهد.

معایب آب :

آب سنگین است و حمل و نقل آن هزینه بر است.

دا آب هادی برق است و در آتش سوزیهای گروه E و D کارایی ندارد. با بعضی مواد واکنش حرارت را و انفجاری دارد مثل کاربید که تولید استیلن می کند.

به علت سنگینی در مایعات قابل اشتعال فرو می رود.

آب

پرفشار به اماکن و تجهیزات خسارت وارد می کند. در بعضی از مایعات قابل اشتعال مثل الکل حل می شود.

بخار آب

از بخار آن نیز در مقادیر زیاد برای اطفا کردن آتش استفاده میشود و در مواقعی که دسترسی به آن آسان باشد. در

تأسیسات ثابت میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. بدیهی است که شبکه بندي آن كمك بزرگی است. برای مثال کشتی ها معمولا از این مزیت استفاده میکنند و انبار کشتی را با بخار آب تحت فشار پر می کنند.

کاهش میزان اکسیژن

چون اکسیژن عامل اصلی ادامه ی آتش است؛ لذا دور نمودن هوا از صحنه ی عملیات یعنی دور ساختن اکسیژن از آن

نتیجه اش خاموش شدن آتش است. این عمل به روشهای مختلف انجام میگیرد که به شرح ذیل میباشد. هوا ترکیبی از اکسیژن نیتروژن و مقداری گازهای دیگر نظیر دی اکسید کربن مونواکسید کربن آرگون، بخار آب و ذرات معلق در هوا و است.

مقدار اکسیژن موجود در هوا ۲۱ و نیتروژن ۷۸ و گازهای دیگر ۱ میباشد. نقش نیتروژن در هوا رقیق نمودن اکسیژن است که این نقش با یک آزمایش به خوبی مشهود می شود .

اگر شیشه ای پر از اکسیژن داشته باشیم و کبریتی را که شعله ی آتش آن خاموش شده باشد در آن داخل کنیم، فورا آتش می گیرد. در صورتی که همین کبریت در هوای معمولی خاموش میشود. به این طریق مشخص می شود که نقش نیتروژن همان کاهش درصد اکسیژن است. از این خاصیت برای پیشگیری از برخی آتش سوزی ها استفاده می شود.

الف) جایگزین کردن گازهای سنگین تر از هوا

در این روش از گازهای سنگین مختلف که در سیلندرهای مخصوصی قرار دارند و یا به وسیله ی مایسانی که در اثر برخورد با آتش با حرارت محیط به گاز تبدیل میشوند مواد هالوژنه استفاده مینمایند. گازهای مصرفی بین ۱٫۵ تا حدود ۵ برابر از هوا سنگین تر بوده و پس از ریخته شدن بر روی آتش چون از هوا سنگین تر هستند. جانشین هوا

شده و از تماس هوا با آتش جلوگیری میکنند.

مهم ترین این گازها عبارتند از:

‏CO2 که در حدود ۱/۵ برابر هوا وزن دارد و در سیلندرهای با وزن مختلف موجود هستند. گاز تترا کلرید کربن CCA و دی برو مومتان CH2B12 و دیگر مواد هالوژنه از این دسته گازها هستند. ب ايجاد يك لايه عایق بین هوا و آتش در این روش از کف مخصوصی که بتواند در مقابل آتش سوزی مقاومت نماید استفاده می شود. در این روش که مصرفی ایجاد یک لایه عایق بین هوا و آتش نموده و از رسیدن اکسیژن موجود در هوا به بخارات قابل اشتعال متصاعد شده جلوگیری میکند. در ضمن عمل خنک کردن را نیز انجام می دهد.

جداسازی یا دور ساختن مواد سوختنی چنانچه ماده قابل اشتعال در مجاورت هوا و حرارت نباشد. آتش سوزی اتفاق نخواهد افتاد چون شرط اول يعني مجاور نبودن با هوا تقریبا غیر ممکن است. لذا معمو لا سعی می شود ماده قابل اشتغال را از مجاورت با آتش دور نمود .

همچنین در بعضی از آتش سوزیها مانند حریق گازها و مایعات قابل اشتمال بهترین روش قطع یا دور نمودن مواد سوختنی است ، مثلا اگر یک کپسول گاز آتش بگیرد در مرحله اول بهتر است که شیر آن را ببندیم و جریان کار را قطع کنیم و سپس جهت ایمنی اقدام به جنگ نمودن آن کنیم. حال اگر در محلی با آتش سوزی مواجه شدیم و هیچ وسیله اطفایی نداشتیم حداقل این کار را می توانیم انجام دهیم که وسایلی را که آتش نگرفته است را از محل دور کنیم.

بر اساس استانداردهای بین المللی جهت جداسازی با قطع سوخت می توان از یکی از سه روش زیر استفاده کرد. دور کردن ) جدا کردن ( ماده سوختنی از شعله دور کردن ) جدا کردن ) شعله از ماده سوختنی ایجاد فاصله با عایق بین ماده سوختنی و شعله ( حرارت )

- قطع واکنشهای زنجیره ای سوختن . اطفاء نمودن بوسیله خنک نمودن ( سرد کردن رفیق کردن اکسیژن و جابجایی و انتقال ماده قابل سوخت روشي است که جهت اطفاء انواع حريقها مدل شعله ای به بدون شغه قابل اجراء است . اطفاء بوسیله مواد شیمیایی بازدارنده فقط جهت مدل شعله ای کاربرد دارد. این روش هنوز بطور کامل تشریح نشده است و موضوعی است که هنوز تحقیق در مورد مکانیزم عمل آن ادامه دارد . ارزش بارز این روش سرعت فوق العاده و تأثیر زیاد آن در اطفاء حریق است. البته جالب است بدانید که با استفاده از این روش می توان از عمل انفجار مخلوط گاز و هوا و یا کار و اکسیژن جلوگیری نمود. بعنوان نمونه چگونگی واکنشهای زنجیره ای سوختن در سیستم قابل احتراق هیدروژن اکسیژن را مورد بررسی قرار

می دهیم :

آغازگر واکنش تبدیل هر مولکول هیدروژن به دو اتم هیدروژن میباشد ( ۱۰ فعال ) و اتم هیدروژن فعال با مولکول اکسیژن وارد عمل شده تا تولید DH فعال و 0 فعال نماید .

‏2H H‏

‏H02 برنده شدن

‏O+H2 OH H‏

‏OH H2 H2O + H‏

توجه داشته باشید که بعضی از اتمهای فعال محصول واکنش و یک سری در واکنشهای دیگر شرکت نموده و مصرف می شوند و بعضی دیگر نیز تواما هر دو نقش را دارند. بنابراین مواد مذکور را می توان حاملین زنجیره نامید. طبق بررسی های اخیر نتیجه گیری شده است که سرعت یا تندی شعله بستگی به غلظت OH فعال و همچنین فشار محیط واکنش دارد. براي مثال برای شعله هیدروژن - اکسیژن سرعت شعله ۱۶ اینچ در ثانیه در فشار اتمسفر بوده که بالاترین مقدار در سوختن ها می باشد. برای سوختهای هیدروکرینی که حاوی کربن زیاد هستند. غلظت هیدروکسید (OH) کاهش یافته و در نتیجه سرعت شعله نیز تقلیل می یابد. در سوختهایی که شامل هیدروژن نمی باشند. اکسیژن فعال (0) تعیین کننده سرعت می باشد. اطفاء نمودن شعله بوسیله بازدارنده ها هنگامی امکان پذیر است که به عناصر فعال اجازه شرکت در تکمیل نمودن واکنش زنجیره ای داده نشود. اینگونه اطفاء کننده ها بدون رقیق نمودن اکسیژن، جدا کردن سوخت پوشاندن یا خنک نمودن عمل اطفاء را انجام می دهند. در ادامه با تعاریف تخصصی دیگر که در شناخت حریق و اجزاء آن نقش مهمی دارند آشنا خواهید شد.