آتش چيست؟

آتش نتيجه يك واكنش شيميايی است كه معموالً ميان اكسيژن اتمسفر و يك نوع سوخت اتفاق می افتد؛ البته تنها احاطه يك ماده سوختنی به وسيله اكسيژن ، سبب آتش گرفتن آن نمی شود. بلكه برای اين كه واكنش احتراق اتفاق بيفتد بايد ماده
سوختنی به حدی گرم شود كه به دمای احتراق خود برسد.

آتش چگونه به وجود می آید :

هر گاه سه ضلع مثلث حريق در كنار يكديگر قرار بگيرند آتش بوجود می آيد.

مثلث حریق :

هر گاه سه ضلع مواد سوختنی ، اكسيژن و گرما در كنار يكديگر قرار بگيرند مثلث حريق به وجود می آيد.

انفجار:

آزاد سازی انرژی بصورت ناگهانی و سريع می باشد و تفاوت آن با اشتعال در سرعت توليد انرژی است نه ميزان توليد انرژی

الف : اكسيژن :

ميزان اكسيژن موجود در هوا در شرايط طبيعی %12 است اگر ميزان آن به زير %21 برسد
آتش خاموش می شود .

ب : مواد سوختنی :

تمام موادی كه قابليت سوختن داشته باشند ماده سوختنی تلقی می شوند اين مواد می توانند مايع ، جامد و يا گاز باشند . سرعت
سوختن و گسترش شعله در مواد مختلف متفاوت است.
بطور كلی انواع مواد سوختنی و قابل اشتعال كه در زندگی روزمره با آنها مواجه هستيد عبارتنداز:
-2 مواد سوختنی جامد ) مانند چوب، پارچه،الستيك و ... (
-1 مواد سوختنی مايع ) مانند فراورده های نفتی، الكلها و ...(
-3 مواد سوختنی گازی ) مانند انواع گازهای قابل اشتعال مثل بوتان، متان، استلين و ...

ج: حرارت :

برای شروع حريق وجود حرارت الزامی است كه اين حرارت می تواند توسط سيگار جريان برق ، جرقه ،الكتريسيته ساكن و غيره تامين گردد.
مثلث آتش نه تنها عوامل ايجاد آتش را نشان می دهد، بلكه راههای فرونشاندن آن را نيز مشخص می كند . به بيان روشنتر، چنانچه هر يك از اضالع مثلث آتش شكسته شود ( يك عامل حذف گردد ) ، حريق از بين خواهد رفت . براين مبنا، سه روش اصلی و اساسی آتش نشانی ابداع گرديد.

اين روشها عبارتند از :

محدود كردن مواد سوختنی ( جداسازی) ، محدود كردن اكسيژن ( خفه كردن) و محدود كردن حرارت
(سرد كردن ) با گذشت زمان تئوری مثلث آتش دستخوش دگرگونی های زيادی شد به صورتی كه اكنون عالوه بر تئوری مثلث آتش، تئوريهای ديگری مانند مربع آتش، هرم آتش و پنج ضلعی آتش وجود دارند.

شيوه هاي انتقال حرارت :

1- هدايت :

اين نيز يكی از طرق و راه های انتقال حرارت است . در اين روش از راه تماس مستقيم فلزات با آتش حرارت به نقاط ديگر انتقال
می يابد . برای مثال اگر يك سر مفتول فلزی را در آتش قرار دهيم پس از مدتی كوتاه مشاهده می شود كه نقاط مجاور طرفی كه
در آتش قرار دارد گرم می شوند . اين گرما به تدريج افزايش می يابد و به سوی سر ديگرمفتول كه بيرون از آتش است منتقل می
شود ، به طوری كه از شدت داغی انتهای مفتول را نمی توان در دست گرفت . انتقال گرما به اين طريق هنگام آتش سوزی در
ساختمان ها بسيار خطرناك است وجود تيرهای فلزی در ساختمان باعث انتقال حرارت و گسترش آتش سوزی می شود . معموالً
حرارت زياد باعث ازدياد درازای آن ها می شد كه پس از رسيدن آب به آن ها هنگام خاموش كردن و خنك شدن ، اين افزايش در
طول دوباره به حالت اول بر می گردد . اين تغيير حالت در اثر حرارت زياد موجب ميشود كه تيرهای فلزی از ديوارها جدا می شوند
و ديوارهای آجری فرو ريزند . در اين حالت خطر بزرگی آتش نشانان و ساكنين اين ساختمان ها را تهديد می كند و باعث وارد
آمدن زيان های جانی جبران ناپذيری به اين اشخاص می شود.

2- جابجايی :

در اين حالت حرارت به وسيله حرارت مولكول های مايعات يا گازهای گرم از جايی به جای ديگر انتقال می يابد ، در اين روش
تقريباً 51 درصد از حرارت حاصل از آتش به وسيله هوا يا گازهای داغ به نقاط دور و نزديك آتش برده می شود . هوای نزديك
كانون آتش بر اثر گرم شدن سبك تر از هوای آتمسفر می شود و در نتيجه آميزش با گازهای حاصل از آتش ، به سوی باال حركت
می كند و جريان جابجايی شديدی را به وجود می آورد . اين كوران قوی حرارت و دود را با خود حمل می كند و موجب آشفتگی
در هوای اطراف صحنه آتش می شود . مقدار اكسيژنی كه در نتيجه حرك جابجايی به كانون آتش سوزی می رسد به آن شدت می
بخشد و باعث كوران شديد هوا می شود و به صورت گردباد در می آيد . اين حركت باال رونده هوا و گازهای داغ به اندازه ای
قدرتمند است كه می تواند مواد و اشيای سوزان را به نقاط دور در پيرامون آتش پرتاب كند . در صورتی كه راه اين حركت
باالرونده در ساختمان ها يا ساير نقاط به وسيله سقف يا موانعی ديگر بسته شود ، اليه كلفتی از گازها و دود پس از برخورد با سقف
به شكل قارچ به طرف پايين حركت می كند و در فضای پراكنده می شود . اين هوای بسيار گرم و فشرده عالوه بر آن كه شديداً
مسموم كننده است ، درجه گرمای اشيای موجود را افزايش می دهد و باعث گسترش آتش سوزی می شود .

3- پرتوافكنی يا تششع:

يكی از راههای انتقال حرارت پرتوافكنی است. در اين حالت اشيايی كه در مجاورت آتشسوزی قرار دارند، مستقيماً در معرض
گرمای شديدی قرار میگيرند كه از شعلههای آتش به وسيلة باد به اطراف برده میشود. هر چه اين اشياءبه كانون آتشسوزی
نزديكتر باشند، شدت تشعشعی كه به آنها میرسد بيشتر است. در نتيجه درجة حرارت اين اشيا به سرعت باال میرود و داغ
میشوند به طوری كه حرارت آنها به نقطة شعله زنی وسپس به درجة حرارت آتشگيری میرسد و بدين ترتيب شعله ور می شوند
و آتش های ديگری در نزديك آتش اصلی روشن می شوند و شروع به انتشار و تبادل گرما با يك ديگر می كنند كه اين امر باعث
تسريع در رشد و گسترش آن ها خواهد شد . بيش تر اشيايی كه قبالً در فواصل امنی نسبت به آتش اصلی قرار داشتند ، اكنون در
برابر پرتوهای شديدتری قرار می گيرند كه به اين ترتيب آتش نيز به آسانی به آنها سرايت می كند و آن ها را نيز شعله ور می
سازد.