انتخاب رنگ

آلاینده سنجی

آلاینده سنجی دانشی در خدمت حفظ سرمایه انسانی میباشد. امروزه به دلیل رشد علم و فناوري و تصدي مديران جوان و تحصیلکرده در راس امور مساله سلامتي نيروي كار بعنوان يك موضع مهم در محیط های کاري مورد توجه قرار گرفته است که در گذشته کمتر به آن توجه میشد. از طرفی توسعه صنعتی و به طبع آن کاربرد بسیار زیاد مواد شيميايي در صنایع و گسترش ريسك فاکتور بهداشتی و عوامل زبان آور، باعث رشد چشمگیر بیماریهای شغلی از جمله اسم شغلي انواع سرطان اختلالات اسکلتي - عضلاني و غيره گردیده است. این مساله باعث گردید تا مدیران بیش از پیش به اهمیت اندازه گیری و سنجش آلاینده های محیط کار واقف باشند . چرا که باور دارند حفظ سلامتی نیروی کار بعنوان یکی از اصلی ترین سرمایه هایشان خود یک نوع سرمایه گذاری است .

آلاینده های محیط کار چیست؟

عوامل زبان آور محیط های کار و سنجش آنها در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیت جهان در مشاغل مختلف در معرض طیف وسیعی از عوامل زبان آور و آلاینده های محیط کار قرار دارند. این امر پیامدهای بهداشتی ناگواری را به همراه داشته و امکان ابتلا به بیماری های شغلی را افزایش خواهد داد. ریسک فاکتورها و عوامل زبان اور شغلی که در محیط های کاری میتوانند باعث بروز بیماریهای شغلی گردند بصورت ذیل دسته بندی میگردند

عوامل زبان اور فیزیکی مانند : صدا ارتعاش، روشنایی ، گرما، سرما و پرتوها ، اشعه و میدانهای الکترو مغناطیسی عوامل زبان آور شیمیایی مثل کار و بخار گردو غبار خلالها ، فیوم ها و میست ها و

عوامل زبان اور ارگونومیک : عدم تناسب ایستگاههای کاری با کارگر هل دادن کشیدن ، خم شدن ، حمل بار سنگین، ایستادن و نشستن طولانی و

عوامل زیان آور مکانیکی : برخورد با قسمت های متحرک دستگاه، برخورد با اجسام رها شده از ارتفاع - گیر کردن بین اجسام و

عوامل زیان آور بیولوژیکی همچون ویروس ، باکتری ، ریکتریا ، قارچ انگل

زبان و عوامل روانی (روان):

الف - عوامل سازمانی نظیر وضعیت استخدامی تعدیل نیرو، فرهنگ ایمنی ضعیف، نظام پرداخت حقوق)

ب - عوامل شغلی نظیر: عدم تعادل بین تلاش و پاداش تبعیض سازمانی عدم حمایت از سوی همکاران شیوه مدیریت مافوق روابط بین فردی شرایط محیطی)  نیاز به محصولات جدید و استفاده از تکنولوژیهای نو سبب گردیده است که فهرست مواد شیمیایی مورد مصرف در صنعت روز به روز فزونی یاید.

علیرغم پیشرفتهای علمی بشر در مورد اثرات سوء مواد شیمیایی در بسیاری از موارد دانسته های بشر در مورد اثرات زبان آور مواد شیمیایی کم بوده و بعضا اطلاعاتی در دست نیست. از این رو لازم است نسبت به پایش مواجهه شاغلین و ثبت آنها اقدام نمود تا بتوان در مقاطع زمانی مختلف همزمان با پایش های بیولوژیکی داده ها و اطلاعات جمع آوری شده را به كمك متخصصین اپیدمیولوژی شغلی مورد تحلیل و استنتاج قرار داد. جهت دریافت اطلاعات تکمیلی و آشنایی کامل با این موضوع به صفحه عوامل شیمیایی مراجعه نمائید.

ارگونومی :

در جهان صنعتی امروز بسیاری از کارگران و کارکنان ناچار هستند که خود را با شرایطی نامناسب که محیط و ابزار مورد استفاده در آنها تحمیل میکند. متناسب سازند و با محدودیتهای ایجاد شده به گونه ای کنار آیند. پیامد چنین مصالحه ای میتواند بسیار وخیم بوده و بر زندگی فرد تندرستی ایمنی و بهره وری اثری نامطلوب داشته باشد. در چنین وضعیتی انسان از نظر جسمانی یا روانی با نوع کار یا تجهیزاتی که مورد استفاده قرار میدهد و با در محیطی که در آن زندگی کرده یا به کار می پردازد. تناسبی ندارد . در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیت جهان در مشاغل مختلف در معرض طیف وسیعی از عوامل زبان اور و آلاینده های محیط کار قرار دارند که این امر پیامدهای بهداشتی ناگواری را به همراه داشته و امکان ابتلا به بیماری های شغلی را افزایش خواهد داد.

مهندسی بهداشت حرفه ای ابزاری است که به کمک آن میتوان در راستای حفظ و بالا بردن سطح سلامت نیروی کار گام برداشت و همواره تلاش بر این است که با اندازه گیری بارزیابی و کنترل به موقع عوامل زبان اور شملی . از تاثیر سوء عوامل آسیب را بر فرد جلوگیری شود.

 

آلودگی صوتی: 

آلودگی صدا یکی از مهمترین عوامل فیزیکی زبان آور در محیط کار محسوب میشود. مواجهه کارگران با صدا به عنوان یک مشکل فراگیر در محیط های کاری در سراسر جهان مطرح میباشد.

از دیدگاه صنعتی منشاء ایجاد صدا مرتبط با ماهیت فناوری و عملکرد مکانیکی دستگاهها میزان استهلاک و عملکرد نامناسب بخش متحرک ماشین آلات، انفجاره سایش و برخورد اجزای مکانیکی سرعت بالای جریان سیال در مجاری و فونداسیون نامناسب تجهیزات می باشد. طبق برآورد ۶۰۰ میلیون کارگر در جهان در معرض صدای محیط کار قرار دارند. حدود ۳۰ میلیون کارگر در کشور آمریکا و ۴ الی ۵ میلیون نفر در کشور آلمان در مواجهه با صدا قرار دارند . سازمان جهانی بهداشت برآورد کرده است که حدود ۲۷۸ میلیون نفر در دنیا دارای اختلالات شنوایی از نوع متوسط تا شدید هستند.

بررسی ها نشان دادهاند که ۱۶% این افتهای شنوایی از نوع شغلی و ناشی از صدا در محیط کار است و حدود ۱۲ الی ۲ درصد تولید ناخالص داخلی در کشورهای در حال توسعه صرف هزینه های ناشی از اثرات صدا می شود. حدود یک سوم افتهای شنوایی ناشی از مواجهه با صدای بیش از حد مجاز است. افت شنوایی ناشی از صدا به عنوان دومین بیماری مهم ناشی از کار در کشور آمریکا محسوب میگردد.

حدود ۱۰ میلیون کارگر در آمریکا افت. شنوایی بیش از ۲۵ دسی بل دارند. بر اساس آخرین آمار کشوری در ایران در سال ۱۳۹۳ تعداد ۶۴۴۲۹۹ کارگاه فعال در بخش های چهارگانه صنعت، معدن خدمات و کشاورزی شامل کارگاههای خانگی با جمعیت ۳۰۰۸۹۵۲ نفر شاغل در سطح کشور شناسایی شده است که دارای ۸۵% پوشش جمعیتی خدمات بازرسی بهداشت حرفه ای بوده است. از این تعداد کارگاه ۱۹ با نسبت متناظر ۱۸ شاغلین آنها در معرض عامل زبان اور صدا و ۷ کارگاه ها شامل ۱۵ شاغلین آن ها در معرض ارتعاش زبان آور بوده اند. برآوردی از وضعیت شاغلین کشور نشان میدهد که از جمعیت ۱۳ میلیون نفری بیمه شده اصلی تأمین اجتماعی بدون احتساب نیروهای مسلح و نهادهای دیگر می توان مواجهه بیش از ۲۱۳ میلیون نفر با صدای زبان آور را برآورد نمود.

آلاینده های شیمیایی :

آلاینده های شیمیایی امروزه با پیشرفت صنایع مختلف پیمانکاری، کشاورزی و پرورش دام، به یکی از اصلی ترین نگرانی های زیست محیطی تبدیل شده است. مقدار زیادی از مواد شیمیایی به زیست محیط در اثر استفاده نابه جا از مواد شیمیایی القاء می‌شود. این مواد شیمیایی در زیست محیط می توانند خطراتی مانند آلودگی های مختلف خاکی، آبی و هوایی، افزایش روند گرمایش زمینی، و تأثیرات نامطلوب بر سلامت انسان و انواع جانوران را ایجاد کنند. در این مقاله قصد داریم، به انواع آلاینده های شیمیایی، تاثیرات آنها، و راههای کنترل آنها بپردازیم.

آلاینده های شیمیایی چیست؟

آلاینده شیمیایی، هر نوع ماده یا ترکیبی است که به محیط زیست زیان وارد می‌کند. این آلاینده‌ها ممکن است به صورت طبیعی از طریق آب، هوا یا خاک به محیط اضافه شوند یا به صورت صنعتی، در نتیجه فعالیت‌های انسانی مانند تولیدات صنعتی، حمل‌ونقل، پرورش دام، کشاورزی و معدن‌کاری به آن وارد شوند. آلاینده‌های شیمیایی دسته بندی های متعددی دارد مانند انواع آلاینده‌های آلی و غیرآلی نظیر گازهای خروجی از خودروها، مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایع، ترکیبات سمی و مواد ضدعفونی کننده و غیره.

انواع آلاینده های شیمیایی:

  • گاز های گلخانه ای:

گازهای گلخانه ای از جمله آلاینده های شیمیایی هستند که شامل دی اکسید کربن، متان، نیتروس اکسید، هیدروفلوروکربن ها، و گازهای هالوژنه مانند کلروفلوروکربن هستند. این گازها داغی زمین را افزایش می دهند و باعث تغییرات آب و هوایی مانند گرم شدن جهان، کاهش بارش، و خشکسالی می شوند. از دیگر اثرات نامطلوب گازهای گلخانه ای می توان به احتمال بالا رفتن شرایط،  برای بروز انواعی از بیماری ها و انتقال آنها از طریق آبزیان و جانوران به انسانها نام برد.

  • آلاینده های شیمیایی از پیش تعریف شده :

این مواد شیمیایی معمولا در محیط زیست روزمره ما وجود دارند، ولی به دلیل دسترسی آسان به مقادیر بالا این مواد شیمیایی، آلودگی محیط زیست را افزایش می دهند.  از جمله این آلاینده های شیمیایی میتوان مثالهایی شامل مواد شوینده، بویلرات، PCB ها، دی اکسین ها (یک شیمیایی پر استفاده در کشاورزی) و دیگر مواد شیمیایی آلاینده  را نام برد.

  • آلاینده های شیمیایی پراکنده :

این آلاینده ها از منابع نامشخص یا پراکنده مانند ترافیک جاده‌ای، سوخت‌های فسیلی، سوخت‌های گرمایشی و سایر منابع، به محیط زیست انتشار می‌یابند. این آلاینده‌ها به صورت مواد ذره‌ای به همراه هوا و باران، در مناطق مختلف جمع می‌شوند و در نهایت به طور گسترده به زمین و آب‌های سطحی و زیرزمینی منتقل می‌شوند.

چند نمونه از خطرناک ترین مواد شیمیایی:

تری کلروایلن (Dioxins): تری کلروایلن در تولید پلی وینیل کلراید و رنگ‌های کلزا استفاده می‌شود این ماده مدت زمان زیادی در زمین باقی می‌ماند و از طریق خوردن محصولات غذایی و یا تنفس هوای تلف شده در محیط زیست به سلامت انسان و محیط زیست آسیب می‌رساند.

بنزن ( Benzene ): بنزن یکی از سمی‌ترین آلاینده‌های شیمیایی صنعتی است که برای ساخت مواد شیمیایی مانند رزین‌ها، پلاستیک‌ها، رنگ‌ها، چسب و غیره استفاده می‌شود. این آلاینده می‌تواند باعث ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند سرطان، آسم و مشکلات در سیستم عصبی شود.

آرسنیک ( Arsenic ): آرسنیک آلاینده‌ای بسیار خطرناک است و می‌تواند در طیف وسیعی از بیماری‌ها مانند سرطان، مشکلات سیستم ایمنی بدن، آسم و سایر مشکلات سلامتی دخیل باشد.

جیوه ( Mercury ): جیوه یک سم سنگین است و در برخی از صنایع مانند صنایع الکترونیک، داروسازی، نورپردازی و غیره استفاده می‌شود. این آلاینده می‌تواند باعث مشکلات بسیاری مانند مشکلات عصبی، تشدید بیماری‌های کبدی، کلیه، آسیب به سیستم ایمنی بدن و سرطان شود.

سرب ( Lead  ): سرب در برخی از پیوندهای فلزی و باتری‌ها استفاده می‌شود و می‌تواند در محیط زیست و در محصولات مختلف مانند آب شرب، خاک، خشکبار و غیره پیدا شود. سرب به طور قابل توجهی در سیستم عصبی مرتبط با استفاده از کاتکول آمین‌ها و همچنین با بروز مشکلات خونی مرتبط است.

تاثیرات آلاینده های شیمیایی:

آلاینده های شیمیایی می‌توانند تأثیرات بسیاری بر وضعیت زیست محیط مان داشته باشند. در ادامه با برخی از تاثیرات نامطلوب آنها در محیط زیست آشنا می شویم:

  • تاثیرات مخرب آب و هوایی
  • اثرات مخرب بر سلامت انسان( تنفس، پوست)
  • تاثیر بر سلامت جانوران و کاهش جمعیت آنها
  • اثرات مخرب بر کشاورزی

راه حل کاهش آلاینده های شیمیایی در محیط زیست:

  • مدیریت پسماندها: از طریق جمع آوری و دفع صحیح پسماندها و رسیدگی به آلاینده های از پیش تعریف شده، میتوان از انتشار این مواد سمی به رودخانه ها، دریاچه ها، و به خصوص به هوا جلوگیری کرد.
  • برنامه بهبود کیفیت هوا: در بسیاری از کشورها، برنامه های هماهنگ شده برای بهبود کیفیت هوا وجود دارد، این برنامه ها شامل محدودیت تولید آلاینده ها و طراحی وسایل حمل و نقل پایدار می باشند.
  • استفاده از فناوری های روز: استفاده از فناوری های موجود و بهبود یافته می تواند کمک شایانی به کاهش میزان آلودگی هوای زیست‌محیطی کند. برای مثال، تکنولوژی سوخت برق و خودروهای الکتریکی می توانند به مقدار قابل ملاحظه ای از آلاینده های شیمیایی را کاهش دهند.
  • استفاده از محصولات پایدار: استفاده از محصولات پایدار و کاهش استفاده از خودرو، دیگ گازی و سایر وسایل صنعتی می تواند به افزایش کیفیت هوای زیست‌محیطی و کاهش میزان آلایش هوا کمک کند.
  • نظارت بر سیستم های فاضلاب: ذخایر آب جهان بسیار محدود و دوره زمانی بازگشت آن در مواردی طولانی است، بنابرین، ایجاد سیستم های تصفیه قوی و پایش بر روی آنها می تواند به کاهش تاثیرات زیان آور آلاینده های شیمیایی اثر مثبت بگذارد.

با این حال، همه ی این راه حل ها به تنهایی کافی نیستند و نیاز به آموزش صحیح نیروی کار، تغییر رفتار شهری و حمایت مالی از تحقیقات به منظور توسعه روش های بهبودیافته با کارآیی بیشتر برای کنترل آلاینده ها دارد.